Ταξική και α-ταξική φιλοσοφία: Η ενόρμηση θανάτου της Φιλοσοφίας και η Τέχνη της επαναστατικής πράξης

Ταξική και α-ταξική φιλοσοφία: Η ενόρμηση θανάτου της Φιλοσοφίας και η Τέχνη της επαναστατικής πράξης

 

Για μια περίοδο ο Althusser θεωρούσε πως η φιλοσοφία δεν είναι παρά η ταξική πάλη στο χώρο της θεωρίας. Μια αυστηρή προσέγγιση της ταξικής πάλης που τη βλέπει ως αγώνα ανάμεσα σε σαφώς καθορισμένα υποσύνολα (π.χ αστοί, εργάτες, γαιοκτήμονες) φαίνεται να εμπίπτει, αναφορικά με τη φιλοσοφία, στην κατηγορία του ”ταξικού αναγωνισμού”: δεν μπορούμε να ταξινομήσουμε τη φιλοσοφική παραγωγή λ.χ στην αστική κοινωνία απλώς με όρους πάλης των τάξεων, πράγμα που σημαίνει πως δεν μπορούμε να αποδώσουμε μονοσήμαντα σε κάθε μια φιλοσοφική αντίληψη ένα ταξικό πρόσημο, ούτε μπορούμε να συλλάβουμε τα φιλοσοφικά συστήματα ως συμπύκνωση απλώς και μόνο του συσχετισμού ταξικών δυνάμεων, καθώς εμπλέκονται ποικίλοι άλλοι παράγοντες.
Ωστόσο, θεωρούμε γόνιμο να δούμε τη φιλοσοφική παραγωγή ως αυτό που απορρέει από τη δυναμική της ταξικής πάλης στο ”χώρο των Ιδεών”. Χρειαζόμαστε όμως μια διαφορετική έννοια της ταξικής πάλης, ως πάλης ανάμεσα στην Τάξη και την Αταξία. Τάξη ως ταξι-νόμηση, Α-ταξία ως καταστροφή αυτής της ταξινόμησης που συνοδεύει πάντα ένα κυριαρχικό, ταξικό καθεστώς.

Έτσι μπορούμε  να διακρίνουμε την Ταξική και την Α-ταξική φιλοσοφία. Η (α)ταξική φιλοσοφική παραγωγή προκύπτει από την ασυμμετρία και την άβυσσο ανάμεσα στην τάξη των φιλοσοφικών εννοιών και στη ζωή την ίδια, την άβυσσο ανάμεσα στη θεωρία και τα ρεαλιστικά εμπόδια, τις ενέργειες, τις πράξεις.

  Όλη η Δυτική Φιλοσοφία είναι υποσημειώσεις στο περιθώριο του Πλάτωνα, έγραφε ο A.N.Whitehead    στο έργο του Διαδικασία και Πραγματικότητα (Process and Reality). O Πλάτωνας ιδρύει το φιλοσοφικό Σύστημα, ιδρύοντας άρα και τον δυαδικό κώδικα αυτού του συστήματος. Ιδεαλισμός-Υλισμός, Ορθολογισμός-Εμπειρισμός, Πνεύμα-Σώμα, Υποκείμενο-Αντικείμενο, Μορφή-Περιεχόμενο, όλα διαφορετικές ιστορικές παραλλαγές της βασικής αντίφασης του φιλοσοφικού συστήματος. Ο δυαδικός κώδικας του φιλοσοφικού Συστήματος εσωτερικεύει τη διαφορά του Συστήματος με το Έξω του, ως εσωτερική διαφορά της τάξης των εννοιών (η ”ιδεαλιστική” τάση) και της ”πραγματικότητας” που παίρνει διάφορα ονόματα (Ύλη, Εμπειρία κ.α). Το πραγματικό έξω, ωστόσο, της φιλοσοφίας, δεν είναι ο Υλισμός ή ο Εμπειρισμός ή ο Πραγματισμός που αποτελούν φιλοσοφικά ρεύματα, αλλά αυτό που υπέρβαίνει τη φιλοσοφία και το φιλοσοφικό σύστημα, ο ”κόσμος της ζωής”, που δεν αποτελεί ”φιλοσοφικό ρεύμα”.

Η μητέρα των φιλοσοφικών μαχών, η μάχη Ιδεαλισμού-Υλισμού, είναι η ταξική πάλη στο χώρο της φιλοσοφίας: Ο Ιδεαλισμός δεν είναι παρά η τάξη των Εννοιών και των Κυρίαρχων, ο Υλισμός δεν είναι παρά το αντίπαλον δέος, η τάξη των Σωμάτων και των Υποτελών. Έξω και απο τα δύο, η υπέρβαση αυτής της ταξικής αντίθεσης, είναι η αταξική κοινωνία, η κοινόχρηστη Γη όλων των ανθρώπων, που δεν γνωρίζει τεχνητά σύνορα και εκμεταλλευτικές πολώσεις.

Κάθε φιλοσοφικό σύστημα, ως τάξη εννοιών, είναι από τη γέννησή του θνητό και διαπερνάται από μια ενόρμηση θανάτου: βαίνει προς την αυτοαναίρεσή του, η εσωτερική του νομοτέλεια είναι ο Θάνατος, το 0 της φιλοσοφίας και κάθε εννοιακού συστήματος, δηλαδή η ζωή η ίδια, ο κόσμος τον οποίο κάθε φιλοσοφικό σύστημα προυποθέτει και μέσα στον οποίο δομείται, αναπτύσσεται και παρακμάζει. Κάθε φιλοσοφικό σύστημα τείνει λοιπόν στη μη φιλοσοφία, σε ένα ”πεδίο εμμένειας”, σε ένα προ/μετα/α-φιλοσοφικό, κοσμικό πεδίο μέσα στο οποίο η φιλοσοφία ενυπάρχει. Μια φιλοσοφία της φιλοσοφίας βλέπει κάθε φιλοσοφικό σύστημα ως συστηματική τάξη εννοιών και την αταξία ως το ”εξωτερικό” που εσωτερικά προυποθέτει το σύστημα για να υπάρξει. Το μη φιλοσοφικό Περιβάλλον (γεωφυσικό, πολιτικό, οικονομικό, πολιτισμικό, κοινωνικό) ως όρος ύπαρξης κάθε φιλοσοφικού συστήματος.

Η ενόρμηση θανάτου κάθε φιλοσοφικού συστήματος είναι ο διαλυτικός σκεπτικισμός που παρασιτεί σε αυτό, ο μηδενισμός, το κενό του συστήματος στο χώρο, η φθορά του και ο θάνατος στο χρόνο. Όλες αυτές οι διαλυτικές δυνάμεις θυμίζουν πως οι φιλοσοφικές αφαιρέσεις, αν και απαραίτητες, είναι πιο φτωχές από τις ποικίλες αποχρώσεις της ζωής.

Οι Μάρξ-Ένγκελς είπαν, με τον Χέγκελ τελειώνει όχι μόνο ο γερμανικός ιδεαλισμός αλλά και όλη η φιλοσοφία. Έτσι περνάμε από τη φιλοσοφία στην (επαναστατική) πράξη, οι φιλόσοφοι τόσο καιρό ερμήνευαν τον κόσμο, καιρός είναι να τον αλλάξουμε.Έτσι υπερβαίνεται η φιλοσοφία και περνάμε στον ίδιο τον επαναστατικό, πρακτικό βίο που καταργεί την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων, όχι στο μυαλό του φιλοσοφου, αλλά στη πραγματικότητα της κοινωνικής ζωής.

Ο Αντόρνο είπε, η φιλοσοφία υπάρχει ακόμα επειδή πέρασε η στιγμή της εκπλήρωσής της: η αληθινή μη φιλοσοφία, η αταξική φιλοσοφία, είναι το πεπρωμένο και η εκπλήρωση της ταξικής φιλοσοφίας, η ολοκλήρωση και η αυθυπέρβασή της. Η φιλοσοφία εξακολουθεί να ζει επειδή δεν έγινε ακόμα αυτή η υπέρβαση με έμπρακτο τρόπο.

Ο Χέγκελ είπε, κάθε φιλοσοφία είναι Ιδεαλιστική από τη φύση της, εμείς θα λέγαμε, σε κάθε φιλοσοφία κυριαρχεί ο ιδεαλισμός, γιατί κάθε φιλοσοφία είναι μια τάξη εννοιών. Για αυτό στα φιλοσοφικά συστήματα, ο Ιδεαλισμός είναι ο θετικός πόλος (+) του δυαδικού κώδικα. Κατά κάποιο τρόπο, ο Χέγκελ, αναστοχαζόμενος πάνω στη σχέση υποκειμένου-αντικειμένου, μορφής-περιεχομένου και ιδεαλισμού-υλισμού (ή ορθολογισμού-εμπειρισμού) προς όφελος του ”απόλυτου ιδεαλισμού”, κάνει τη πρώτη φιλοσοφία της φιλοσοφίας, πραγματοποιεί δηλαδή τη πρώτη αυτοπαρατήρηση ή τον πρώτο αναστοχασμό του φιλοσοφικού Συστήματος ως Συστήματος λογικών όρων στο γίγνεσθαί του. Η Απόλυτη Ιδεά, η μέθοδος συγκρότησης και ανάπτυξης αυτού του Συστήματος, συγκεκριμενοποιείται στη μελέτη της Φύσης και του Πνεύματος. Ακριβώς λόγω αυτής της αναστοχαστικότητας της φιλοσοφίας πάνω στον εαυτό της (ως Επιστήμης της Λογικής) στον Χέγκελ, είναι δυνατή και η έκθεση μιας Ιστορίας της Φιλοσοφίας που καταλήγει στον Χέγκελ, στον αναστοχασμό της φιλοσοφίας πάνω στον εαυτό της, στην υπέρβαση της παραδοσιακής μεταφυσικής προς μία νέα μετα-φυσική του ζωντανού Λόγου, δηλαδή του Πνεύματος.
Ολοκληρώνοντας τη φιλοσοφία μέσω του αναστοχαστικού αναδιπλασιασμού και της αναδίπλωσης στον εαυτό της, ο Χέγκελ ανοίγει το δρόμο στη μεταεγελιανή αντιφιλοσοφική  πορεία της νόησης έναντια στον ”Ορθολογισμό” και την εννοιοκρατία. Έτσι ακριβώς βλέπει τα πράγματα και ο Ένγκελς στο έργο του για το Λουδοβίκο Φόυερμπαχ και το Τέλος της Κλασικής Γερμανικής Φιλοσοφίας, ειδικά στο πρώτο κεφάλαιο του έργου του. Παιδιά της μεταεγελιανής εξόδου από τη Φιλοσοφία της Φιλοσοφίας του Χέγκελ είναι τόσο ο Στίρνερ, ο ”προφήτης του σύγχρονου αναρχισμού” όπως λέει ο Ένγκελς, όσο και οι ίδιοι οι Μάρξ-Ένγκελς. Η φιλοσοφία έχει ανοιχτεί στο μηδέν της, στο Θάνατό της,  έχει διαφανεί η καταστατική τρύπα κάθε φιλοσοφικού συστήματος, το χάσμα ανάμεσα στις ”έννοιες” και τα ”πράγματα”. Έτσι οι αξίες του φιλοσοφικού Συστήματος απαξιώνονται, η φιλοσοφία εκ-μηδενίζεται.

Είναι άραγε το μέλλον ένας απόλυτος μηδενισμός, που θα καταστρέφει απλώς τη φιλοσοφία προς όφελος της ”ατόφιας εμπειρίας”; Μάλλον όχι. Αν πιστεύει κανείς πως απαιτείται ένα είδος βίαιης ρήξης και έπειτα μετάβασης από την ταξική προς την αταξική κοινωνία, με τον ίδιο τρόπο απαιτείται μια βίαιη ρήξη και μια μετάβαση από την ταξική προς την αταξική μη-φιλοσοφία.

  Χρειαζόμαστε μια φιλοσοφία της φιλοσοφίας, η ολοκλήρωση και εσωτερική υπέρβαση της οποίας θα δείχνει τον πραγματικό δρόμο Εξόδου, από το φιλοσοφικό Σύστημα προς τη ζωή την ίδια και την επαναστατική πρακτική.Η φιλοσοφία ολοκληρώνεται όταν η εννοιακή αντίφαση που προσπαθούσε να επιλύσει αποκαλύπτεται ως ιστορική και πραγματική.

Ο Λένιν κατείχε την ”Τέχνη του Πολιτικού”, ή την Τέχνη του Ταξικού Πολέμου (για να παραφράσουμε τον Κλαούζεβιτς): δεν κατείχε απλά ένα σύστημα εννοιών και λογικών αφαιρέσεων, είχε κάτι παραπάνω, την επαφή με το Συγκεκριμένο, το Πραγματικό. Η κίνηση του Λένιν ήταν η εγνωσμένη κίνηση μέσα στο γίγνεσθαι των ροών της ζωής, η ικανότητα να απονέμει κανείς πραγματική Δικαιοσύνη, αίροντας το χάσμα ανάμεσα στον αφηρημένο Νόμο και τη συγκεκριμένη περίπτωση. Πραγματική Δικαιοσύνη: Σε κάθε πρόβλημα, η λύση που του αξίζει.

Η νομοτελειακή παρακμή της επιρροής των μεγάλων φιλοσοφικών συστημάτων λόγω των κοινωνικών συνθηκών επιταχύνθηκε μετά τη πτώση της ΕΣΣΔ. Πρόκειται για το λεγόμενο ”τέλος των ιδεολογιών” στη Δύση, τον παθητικό μηδενισμό και την εξάπλωση της ”αποδόμησης” ως μη-φιλοσοφικού ρεύματος στην Ευρώπη, πρόκειται επίσης για τον ωφελιμισμό και τον ”πραγματισμό” ως κυρίαρχα αγγλοσαξονικά ρεύματα.

Όμως αυτή η έκπτωση των φιλοσοφικών συστημάτων και αξιών, δεν οδηγήθηκε σε μια μεταβατική-προς-την-επαναστατική πράξη φιλοσοφία. Ο μη φιλοσοφικός αριστερισμός και πρακτικισμός πολλές φορές εκφράστηκε με τον ίδιο τρόπο που εκφράστηκε ο πολιτικός αριστερισμός: δεν χρειάζονται ”φιλοσοφίες” και έννοιες, ούτε ανασυγκρότηση κάποιου φιλοσοφικού συστήματος ώστε να χαράξουμε μια γραμμή φυγής έξω από αυτό, παρά μόνο πειραματισμός, πράξη, ”εμπειρίες”.Και αντίστροφα, υπήρξε μια τάση που απέκοψε τη φιλοσοφία από την πολιτική πρακτική για να την περισώσει, σε μια ατέρμονη φιλοσοφική κουβέντα που αφορούσε μόνο τους πανεπιστημιακούς που την έκαναν.

  Είμαστε στην εποχή αναστοχασμού και ανακατασκευής του φιλοσοφικού-Λογικού Συστήματος ως μεταβατικής (α)ταξικής φιλοσοφίας, που πρέπει να εκβάλλει, σαν χειμαρρώδης ποταμός, στην επαναστατική έλλογη πράξη. Όλες οι προσπάθειες εξόδου από το εγελιανό φιλοσοφικό-λογικό Σύστημα, όπως ο νιτσεισμός, ο υπαρξισμός και άλλα παράγωγα ρεύματα, παραγνώρισαν συχνά το ότι χρειαζόμαστε και προυποθέτουμε το  σύστημα του Λόγου για να αποδράσουμε έλλογα από αυτό. 

Στη βάση αυτή, ειναι καιρός να περιοδολογήσουμε, σήμερα, το 2014, την ιστορία της φιλοσοφίας και της Λογικής, ώστε να συλλάβουμε ξανά την έξοδο από αυτή μέσω της ολοκλήρωσης και της υπέρβασής της, όπως έκαναν οι Μάρξ-Ένγκελς σε σχέση με τον Χέγκελ, και όπως προχώρησε ο Λένιν, αυτός ο δεξιοτέχνης της επαναστατικής πράξης και της ”συγκεκριμένης ανάλυσης της συγκεκριμένης κατάστασης”.

Για αυτό γράφει ο Β.Ι.Λένιν στις θέσεις του Απρίλη:

  Τώρα είναι απαραίτητο να κάνουμε χτήμα μας τούτη την αναντίρρητη αλήθεια, 
ότι ο μαρξιστής πρέπει να παίρνει υπόψη του τη ζωντανή πραγματικότητα, τα ακριβή γεγονότα της πραγματικότητας, και όχι να εξακολουθεί να αγκιστρώνεται από τη θεωρία του χτες, που, όπως και κάθε θεωρία, στην καλύτερη περίπτωση προδιαγράφει απλώς το βασικό, το γενικό, πλησιάζει απλώς στη σύλληψη της πολυπλοκότητας της ζωής.

«Γκρίζα η κάθε θεωρία, φίλε μου ακριβέ, το χρυσοδέντρι της ζωής πράσινο θάλλει».

Όποιος βάζει με τον παλιό τρόπο το ζήτημα του «αποτελειωμού» της αστικής επανάστασης, αυτός θυσιάζει τον ζωντανό μαρξισμό στο νεκρό γράμμα.

 

Πηγή: ΤαξικέςΜηχανές