Το πρόβλημα διαλεκτικής εξέτασης του Σοσιαλισμού είναι η εγγενής ασάφεια του όρου καθ αυτού. Η Αναρχία, απεναντίας, είναι ευκρινής και ακριβής. Ο αναρχικός είναι κάποιος που δεν παραδίδει την πίστη του στην αυθεντία – ένα πρόσωπο αποφασισμένο να ζήσει δίχως να υποκύπτει σε μία εξωγενή θέληση. Συνεπώς, η Αναρχία ενσαρκώνει την φιλοσοφία του να ζεις δίχως εξουσία όπως η ετυμηγορία του όρου αποκαλύπτει.
Τι είναι όμως ο Σοσιαλισμός;
Το μικρό λεξικό της Οξφόρθης προσφέρει αμβλυμένους ορισμούς: ”Σοσιαλισμός”: Κοινωνική αρχή κατά την οποία η ατομική ελευθερία οφείλει να υπόκειται ολοκληρωτικά στην κοινότητα. Οι ίδιοι οι επιφανείς σοσιαλιστές ωστόσο επιλέγουν να αγνοούν την πασιφανή αυτή ασάφεια ενώ πλήρως αντιφατικά μεταξύ τους ιδεολογικά δόγματα ταξινομούνται ως ”σοσιαλιστικά”. Έχουν εμφανιστεί ανά περιόδους και εξακολουθούν να υπάρχουν Εθνικοσοσιαλιστές, Χριστιανοί Σοσιαλιστές, Ελευθεριακοί Σοσιαλιστές, Κρατικοί Σοσιαλιστές, Μαρξιστές Σοσιαλιστές, Πνευματικοί Σοσιαλιστές, Ουτοπικοί Σοσιαλιστές και ούτω καθεξής. Ο μοναδικός τρόπος ώστε να διακρίνει κανείς ένα νόημα μέσα από τον κυκεώνα των ” αληθών ερμηνειών ” είναι να εντοπίσει μία πεποίθηση ή κάποιο στοιχείο κοινό μεταξύ των σοσιαλιστών επαρκές για να τους διακρίνει από τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Εφόσον, για τους σοσιαλιστές γενικώς, το οικονομικό ζήτημα είναι δεσπόζον – κάθε πρόβλημα τίνει να περιορίζεται στην κατάργηση του Καπιταλισμού και την εγκαθίδρυση του Σοσιαλισμού – μία αξίωση διέπει κάθε σοσιαλιστή, από τους Κρατιστές μέχρι τους Ελευθεριακούς Κομμουνιστές, και αυτή είναι η πίστη στην αναγκαιότητα να δώσουμε την κυριότητα ή τον έλεγχο των μέσων παραγωγής στα χέρια ενός συλλογικού σώματος, είτε πρόκειται για την κυβέρνηση είτε για την ”κοινωνία”. Ο Σοσιαλισμός πάνω απ΄όλα είναι όπως το έθεσε και ο Auguste Hamon, ένα κοινωνικό σύστημα στο οποίο – ένα κοινωνικό δόγμα δια του οποίου – τα μέσα παραγωγής κοινωνικοποιούνται. Εγώ διατείνομαι πως αυτή η επιθυμία μετατροπής της κοινωνίας σε κάτοχο και πάροχο των χρειωδών για την ζωή μέσων ταυτίζεται με την επιδίωξη να τεθεί μία νέα κυριαρχία πάνω στο πρόσωπο στην θέση της παλιάς και ως εκ τούτου δεν πρόκειται περί Αναρχίας. Η Αναρχία σημαίνει πως κάθε άτομο θα έχει την ελευθερία από μόνο του να επιλέγει και να εξασφαλίζει ότι επιθυμεί, συνεπώς συνιστά το αντίθετο του Σοσιαλισμού και όχι παραπλήρωμα του. Επόμενο είναι πως όσοι αναρχικοί προσλαμβάνουν την Αναρχία ως μια μορφή Σοσιαλισμού εξαπατούν τους εαυτούς τους και αργά ή γρήγορα θα υποχρεωθούν να επιλέξουν μεταξύ τους γιατί δεν μπορούν βάσει λογικής να είναι και τα δύο.
Αναμφίβολα υπάρχουν σοσιαλιστές πραγματικά προβληματισμένοι αναφορικά με την ελευθερία του προσώπου και πιστεύουν πως η απαλλοτρίωση των μέσων παραγωγής από τα χέρια των καπιταλιστών και η παράδωση τους στην κοινωνία, ή στο κράτος ως εκπρόσωπο της κοινωνίας, θα τερματίσει την υποδούλωση των πολλών στους λίγους προνομιούχους επισφραγίζοντας έτσι την ελευθερία του κάθε ατόμου. Όμως πως αυτό θα μετέβαλε ριζικά την θέση του μεμονωμένου παραγωγού; Υπό τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής γίνεται έρμαιο της θέλησης μιας δράκας κεφαλαιοκρατών και των μονοπώλιων τους. Υπό ένα σοσιαλιστικό καθεστώς καταδυναστεύεται από την θέληση της κοινότητας. Δεν θα κατέχει την ελευθερία παραγωγής και ανταλλαγής κατά το δοκούν και έτσι η ατομική του ελευθερία δεν μπορεί να εξασφαλιστεί.
Οι σοσιαλιστές ίσως αποκριθούν πως μόλις τα μέσα παραγωγής περάσουν στην ιδιοκτησία της κοινότητας τότε όλοι θα είναι ιδιοκτήτες. Αλλά τι αξία θα έχει για μένα το να ανακηρυχθώ συνιδιοκτήτης σε οτιδήποτε μαζί για παράδειγμα με ένα εκατομμύριο ανθρώπους; Το να κατέχεις το ένα εκατομμυριοστό ενός πράγματος στην ουσία είναι το ίδιο με το να μην κατέχεις τίποτα. Σε ένα Σοσιαλιστικό καθεστώς λοιπόν, το άτομο θα παραμείνει ένας προλετάριος – άνθρωπος στερούμενος οποιαδήποτε ιδιοκτησίας – ενώ ο έλεγχος τον μέσων παραγωγής θα κατέχεται από μία αφαίρεση αποκαλούμενη ”κοινωνία” με τα συμφέροντα της παραπάνω αφαίρεσης να ζυγίζουν περισσότερο από τα ενδιαφέροντα του κάθε ατόμου. Όλα θα γίνονται για το ”κοινό καλό”.
Δεν αρκεί η διαβεβαίωση πως το πρόσωπο θα συνεχίσει να κατέχει την ενδυμασία ή την οδοντόβουρτσα του και πως μόνο τα μέσα παραγωγής αυτών των πραγμάτων θα ελέγχονται από κοινού. Όπως επισήμανε και ο Μπέντζαμιν Τάκερ η κατάσταση αυτή μου επιτρέπει να τρώω αλλά όχι να μαγειρεύω, να πιω αλλά όχι να παρασκευάσω, να ντυθώ αλλά όχι να γνέθω, να κατοικώ αλλά όχι να χτίσω, να δώσω αλλά όχι να πουλήσω ή να αγοράσω, να σκεφτώ αλλά όχι να εκτυπώσω τι σκέψεις μου, να μιλήσω αλλά όχι να νοικιάσω μια αίθουσα γι΄αυτό, να χορέψω αλλά όχι να πληρώσω τον μουσικό.
Ο Σοσιαλισμός όντας παραφυάδα του ανθρωπισμού αποτελεί κήρυκα μιας αδιάκριτης αλληλεγγύης. Καταπιέζει οποιαδήποτε αδιαμεσολάβητη επαφή μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή επιβάλλοντας σε αμφότερους της ηθική προσταγή να εργαστούν για την ευημερία ολονών. Συμπεραίνει πως αφού σε κάθε άτομο κατοχυρώνεται το δικαίωμα μιας εξασφαλισμένης επιβίωσης το ίδιο επιβαρύνεται με το καθήκον να παραχωρεί όσα παράγει στο απόθεμα της κοινότητας. Ο παραγωγός αποστερείται του δικαιώματος να διαλέξει το ποιος θα επωφεληθεί από τον μόχθο του. Συνεπώς, ο Σοσιαλισμός είναι μια αγελαία φιλοσοφία, έργο εξανδραποδισμένων εργασιομανών. Η συνεπής εφαρμογή του θα αποφέρει την απάλειψη κάθε ελευθερίας επιλογής οδηγώντας σε ένα ολοκληρωτικό σύστημα. Ακόμα κι αν θεωρητικά δεν θα θεσπίζονταν νόμοι προκειμένου να επιβληθεί η καταδυνάστευση του υποκειμένου από την μάζα, θα εκγαθιδρυθεί ένα σύστημα ηθικού εξαναγκασμού ώστε να επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα.
Οικονομική ελευθερία – οποιαδήποτε ελευθερία εν τοις πραγμάσι – για το πρόσωπο μπορεί να υπάρξει μόνο εάν και εφόσον διασφαλίζεται η εκλογή μεταξύ εναλλακτικών. Η Αναρχία δεν δύναται να είναι κάτι άλλο από πλουραλιστική επιτρέποντας κάθε είδος άμεσης οικονομικής επαφής με την προϋπόθεση ότι ικανοποιεί τους μετέχοντες. Η πρόσδεση του ατόμου στην οικουμενική κοινοκτημοσύνη δεν συμπίπτει με την Αναρχία, γιατί η Αναρχία ανθίζει μόνο μαζί με την δυνατότητα άπειρων αλλαγών και της παρεπόμενης ποικιλομορφίας.
Η θεμελιώδης ρήξη μεταξύ Σοσιαλισμού και Αναρχίας τέθηκε πολύ εύστοχα προσφάτως από τον Francis Ellingham καθώς ανέλυε τις διαφορές μεταξύ Ατομικιστικής Αναρχίας και Ελευθεριακού Κομμουνισμού. Θεωρούσε πως αυτές οι διαφορές αφορούσαν:
”….. Ποιος οφείλει να είναι ο υπεύθυνος των διαδικασιών παραγωγής, κατανάλωσης και συσσώρευσης;
Ενδείκνυται να είναι το άτομο, δουλεύοντας ως ανεξάρτητη οικονομική μονάδα – είτε μονάχο είτε αν το επιλέξει σε συνεργασία με άλλα ευκταία πρόσωπα; Ή θα είναι η κοινωνία ως ολότητα, δουλεύοντας στα πρότυπα μιας τεράστιας οικογένειας, ενσωματώνοντας αναπόδραστα το άτομο το οποίο τοιουτοτρόπως μετατρέπεται σε ένα κύτταρο εντός ενός ασύγκριτα μεγαλύτερου οικονομικού οργανισμού;
Η οικονομία δύναται να έχει είτε την μορφή μιας εξαναγκαστικής συλλογικότητας ( κι ας μην ξεχνάμε πως η οικονομική αναγκαιότητα μπορεί να είναι εξίσου δεσποτική με οποιαδήποτε κυβέρνηση ), είτε θα μπορούσε να εδράζεται στην ατομική μονάδα αφήνοντας κάθε πρόσωπο αδέσμευτο να συμπράττει κατά το δοκούν, δίχως όμως ποτέ να το υποτάσσει σε ποιοδήποτε σύνολο από το οποίο θα ήταν ανέφικτο να αποχωρήσει δίχως να επέλθει οικονομική καταστροφή.”
Συνεχίζει γράφοντας πως το ιδεώδες το Ελευθεριακού Κομμουνισμού είναι:
”….. μόνο μία παραλλαγή του Μαρξιστικού ιδεολογήματος πως το κράτος σταδιακά θα εξαλειφθεί. Δεν ευδοκιμούν αφεντικά στην Μαρξιστική ουτοπία συγκροτώντας με αυτήν την έννοια έναν Αναρχικό κόσμο. Ωστόσο, το υποτιθέμενα ”ελέυθερο” άτομο είναι απλά ένας τροχός σε μια γιγάντια κοινωνική μηχανή, που διατηρείται συμπαγής ένεκα της επίδρασης μιας στυγνούς βίας οικονομικής αναγκαιότητας.”
Το σφάλμα των σοσιαλιστών έγκειται στο σπασμωδικό συμπέρασμα πως το πρόσωπο μπορεί να θεωρείται ελεύθερο – δηλαδή αυτόνομο και αυτοκυρίαρχο – μόνο εφόσον τα συμφέροντα του συμπλέουν με αυτά των υπόλοιπων ατόμων. Πιστεύουν στην κολλεκτιβοποίηση των συμφερόντων. Αλλά δεν μπορώ να θεωρώ τον εαυτό μου ελεύθερο όσο τα συμφέροντα μου εξαρτώνται από τα δικά σου. Η ελευθερία μου έγκειται στην ευκαιρία μου να διαφέρω, στην μοναδικότητα μου, στην αποσύνδεση, στην διαφωνία. Είμαι πιο ελεύθερος από ποτέ όταν τα ενδιαφέροντα μου ατομικοποιούνται, όταν κατορθώνω να είμαι ο αποκλειστικός κυρίαρχος του εαυτού μου διαθέτοντας όσα παράγω ή όσα προσφέρω όπως με ευχαριστεί.
Η Αναρχία προωθεί την κατεύθυνση εξατομίκευσης των ζητημάτων, οικονομικών ή άλλων, όχι την κοινωνικοποίηση τους.
Ο Σοσιαλισμός είναι μία κοινωνική θρησκεία – η θυσία του ατόμου στην κοινότητα.
Η Αναρχία συνιστά την φιλοσοφία του ατόμου, είναι η επίρρωση της ατομικότητας, η περήφανη άρνηση νομιμοποίησης οποιουδήποτε θεσμού, ομάδας ή ιδέας αξιώνει κυριαρχία πάνω στο Εγώ.
Sydney E Parker
Πηγή: Υπό του Ενός, τεύχος 14, έτος έκδοσης 1966
Μετάφραση: Δ.Ο RAGNAROK
Leave a Reply