Η αναρχική κριτική της ιδεολογίας προέρχεται από το έργο του Max Stirner, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δε χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο για να περιγράψει την κριτική του. Η ιδεολογία είναι το μέσο με το οποίο η αλλοτρίωση, η κυριαρχία και η εκμετάλλευση εκλογικεύονται και δικαιολογούνται, μέσα από την παραμόρφωση της ανθρώπινης σκέψης και επικοινωνίας. Κάθε ιδεολογία παίζει, στην ουσία, το ρόλο του υποκατάστατου, όσον αφορά τις ξένες (ή και ελλιπείς) συλλήψεις και εικόνες τις ανθρώπινης υποκειμενικότητας. Οι ιδεολογίες είναι συστήματα ψευδούς συνείδησης, μέσα από τα οποία οι άνθρωποι παύουν, πια, να βλέπουν τον εαυτό τους κατά πρόσωπο, σαν υποκείμενα, σε σχέση με τον κόσμο τους. Αντίθετα, αντιλαμβάνονται, κατά κάποιον τρόπο, τους εαυτούς τους ως υποδεέστερους συγκριτικά με κάποια ή κάποιες αφηρημένη ή αφηρημένες οντότητα ή οντότητες, τις οποίες εσφαλμένα ερμηνεύουν ως τα πραγματικά υποκείμενα ή τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της ζωής.
Κάθε φορά που δομείται ένα σύστημα ιδεών ή καθηκόντων, με μια αφηρημένη έννοια στο επίκεντρό του – αναθέτοντας στους ανθρώπους ρόλους ή καθήκοντα προς δικό του όφελος, το σύστημα αυτό αποτελεί πάντα μια ιδεολογία. Κάθε είδος ιδεολογίας δομείται πάνω σε μια διαφορετική αφηρημένη έννοια, εν τούτοις, κάθε μία απ’αυτές εξυπηρετεί τους στόχους των ιεραρχικών και αλλοτριωμένων κοινωνικών δομών, αφού η ίδια μετουσιώνει την ιεραρχία και την αλλοτρίωση, στη σφαίρα της σκέψης και της επικοινωνίας. Ακόμα κι αν μια ιδεολογία αντιτίθεται, ρητορικά, στην κυριαρχία ή την αλλοτρίωση ως προς το περιεχόμενό τους, η μορφή της εξακολουθεί να συνάδει με αυτό με το οποίο αντιτίθεται φαινομενικά, και η μορφή αυτή θα έχει πάντα την τάση να υπονομεύσει το προφανές περιεχόμενο της εκάστοτε ιδεολογίας. Είτε είναι κάποιος Θεός η αφηρημένη έννοια, είτε είναι το Κράτος, είτε είναι το Κόμμα, είτε είναι η Οργάνωση, είτε είναι η Τεχνολογία, είτε είναι η Οικογένεια, είτε είναι η Ανθρωπότητα, είτε είναι η Ειρήνη, είτε είναι η Οικολογία, είτε είναι η Φύση, είτε είναι η Εργασία, είτε είναι η Αγάπη, είτε είναι και η Ελευθερία ακόμα. Εάν γίνεται αντιληπτή και παρουσιάζεται ως ένα ενεργό αυθύπαρκτο υποκείμενο, το οποίο έχει απαιτήσεις από εμάς, τότε αποτελεί το επίκεντρο μιας ιδεολογίας. Ο Καπιταλισμός, ο Ατομικισμός, ο Κομμουνισμός, ο Σοσιαλισμός και ο Πασιφισμός είναι όλοι, σε αξιοσημείωτο βαθμό, φορείς ιδεολογίας, με βάση τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύονται. Η Θρησκεία και η Ηθική είναι από τη φύση τους φορείς ιδεολογίας. Ακόμα και η αντίσταση, η επανάσταση και η αναρχία, συχνά αποκτούν διαστάσεις ιδεολογίας όταν δε φροντίζουμε να διατηρήσουμε την κριτική μας σχετικά με τον τρόπο που σκεφτόμαστε και το ποιός είναι ο πραγματικός σκοπός της σκέψης αυτής. Η ιδεολογία είναι, σχεδόν, παντού. Από τις αγγελίες και τα διαφημιστικά σποτάκια, μέχρι τις ακαδημαϊκές διατριβές και τις επιστημονικές σπουδές, σχεδόν κάθε πτυχή της σύγχρονης σκέψης και επικοινωνίας είναι φορέας ιδεολογίας, και η πραγματική της ουσία για τα ανθρώπινα υποκείμενα χάνεται κάτω από στρώματα μυστικοποίησης και σύγχυσης.
Ο αριστερισμός, ως η πραγμοποίηση και η διαμεσολάβηση της κοινωνικής εξέγερσης, είναι πάντα φορέας ιδεολογίας γιατί έχει, μονίμως, την απαίτηση από τους ανθρώπους να αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους, πρώτα απ’όλα, στα πλαίσια των ρόλων τους και των σχέσεών τους μέσα στις αριστερές οργανώσεις και στις ομάδες των καταπιεσμένων, οι οποίες θεωρούνται, με τη σειρά τους, περισσότερο πραγματικές, σε σχέση με τα άτομα που τις συνθέτουν. Για τους αριστεριστές, η ιστορία δε γράφεται ποτέ από τα άτομα, αλλά από οργανώσεις, από κοινωνικές ομάδες και –κυρίως για τους Μαρξιστές- από τις κοινωνικές τάξεις. Κάθε μεγάλη αριστερή οργάνωση πλάθει, συνήθως, τη δική της ιδεολογική νομιμοποίηση, τα βασικότερα σημεία της οποίας έχουν ως στόχο τη διδαχή και την υπεράσπιση, αν όχι τον προσηλυτισμό. Μια σοβαρή κριτική ή αμφισβήτηση της ιδεολογίας αυτής, θέτει πάντα το ρίσκο της διαγραφής από την οργάνωση.
Οι μετα-αριστεροί αναρχικοί απορρίπτουν κάθε ιδεολογία, υπερασπίζοντας την ατομική και συλλογική δόμηση της αυτο- θεωρίας. Η ατομική αυτο-θεωρία είναι θεωρία στα πλαίσια της οποίας βρίσκεται ενσωματωμένο το περιεχόμενο της ατομικότητας του καθενός (συμπεριλαμβανομένων των σχέσεών του/της, της ιστορίας του/της, των επιθυμιών του/της, των έργων του/της κλπ) και το οποίο είναι πάντα το κεντρικό υποκείμενο της αντίληψης, της κατανόησης και της δράσης. Η αυτο-θεωρία του κομμουναλισμού θεωρεί, ομοίως, την ομάδα ως το υποκείμενο, αναγνωρίζοντας, όμως, κατά βάθος, τις διάφορες ατομικότητες (και την αυτο-θεωρία του καθενός), οι οποίες αποτελούν την ομάδα ή την οργάνωση. Οι αποϊδεολογικοποιημένες αναρχικές οργανώσεις (ή άτυπες ομαδοποιήσεις) βασίζονται πάντα και κατηγορηματικά, στην αυτονομία των ατόμων που τις δημιουργούν, εκ διαμέτρου αντίθετα με τις αριστερές οργανώσεις, οι οποίες απαιτούν την παράδοση της προσωπικής αυτονομίας, ως προυπόθεση για τη συντροφικότητα.
Σημείωση: Το κείμενο προέρχεται από το έργο του Ja- son McQuinn “Η μετα-αριστερή Αναρχία: Αφήνοντας πίσω την Αριστερά”. Ο Jason McQuinn είναι συγγραφέας άρθρων κοινωνικοπολιτικού ενδιαφέροντος, δημιουργός των εντύπων Anarchy: A Journal of Desire Armed και Modern Slavery.
Πηγή: Επιθεώρηση Φωτιάς τ2 Φεβρουάριος 2015
Μετάφραση: Κύκλος ατομικιστών αναρχικών
Leave a Reply